Opozycja Demokratyczny Wybór Kazachstanu

Partia Demokratyczny Wybór Kazachstanu (DWK) powstała pod koniec 2001 r. Jej założycielami byli głównie członkowie elity politycznej i gospodarczej o nastawieniu pro-biznesowym i reformatorskim. Choć na początku lat 2000 byli częścią systemu władzy, ich drogi z prezydentem Nazarbayevem rozeszły się: uważali, że za liberalizacją w gospodarce pójść powinny zmiany demokratyczne. Wśród założycieli ruchu znaleźli się między innymi zastępca ministra finansów Kairat Kelimbetov, gubernator Pawłodaru Galymzhan Zhakiyanov, wicepremier Oraz Zhandosov, a także przedsiębiorcy: Nurzhan Subkhanberdin (prezes Kazkommertzbanku), posłowie Bulat Abilov i Tholen Tokhtassynov, oraz były minister energetyki Mukhtar Ablyazov, wówczas szef konsorcjum Astana.

Partia zdobyła sympatyków wśród ludzi młodych, a także zyskała pewną popularność w szeregach administracji państwowej i biznesu. Opowiadała się m.in. za wprowadzeniem wyborów na gubernatorów. Bardzo ostro krytykowała korupcję i nepotyzm otoczenia Nazarbayeva.

Amnesty International uznała Mukhtara Ablyazova za więźnia sumienia.

Powstanie partii Demokratyczny Wybór Kazachstanu wzbudziło poczucie zagrożenia wśród najbliższych współpracowników prezydenta. Nazarbayev osobiście zaangażował się w zneutralizowanie nowego ruchu. W jego imieniu z ostrą krytyką założycieli wystąpił premier Tokaev, który publicznie zażądał od członków nowej partii ustąpienia z zajmowanych stanowisk. Wkrótce władze przeprowadziły czystkę w aparacie państwowym, z którego usunęli członków i sympatyków DWK. Ablyazov i  Zhakiyanov stanęli na początku 2002 r. przed sądem w sfabrykowanych sprawach karnych o nadużycie pozycji dla prywatnych korzyści - otrzymali wyroki sześciu i siedmiu lat więzienia. Amnesty International uznała ich za więźniów sumienia.

Na pozbawioną liderów partię władze wywierały coraz większą presję. Nie dopuściły m.in. do zarejestrowania jej regionalnych oddziałów. W 2003 r. sąd nakazał rozwiązanie partii. Działacze w latach 2004-2005 próbowali podtrzymać ją przy życiu rejestrując ugrupowanie pod nową nazwą, Partii Ludowej. W 2004 r. partia wystartowała w wyborach parlamentarnych razem z Partią Komunistyczna, nie uzyskała jednak żadnego mandatu. Została ostatecznie zdelegalizowana przed wyborami prezydenckimi w 2005 r., jednak kierowana przez nią koalicja „Za Sprawiedliwy Kazachstan” zdołała wyłonić wspólnego kandydata, Zharmakhana Tuyakbaya. Uzyskał on 6% głosów.

Demokratyczny Wybór Kazachstanu był pierwszym ugrupowaniem politycznym, który zaproponował alternatywę wobec rządów prezydenta Nursułtana Nazarbayeva. Jednocześnie rozprawa władz z tym ugrupowaniem dała początek trwającym do dziś, z różnym nasileniem, represjom politycznym w Kazachstanie. Wielu dawnych działaczy DWK nadal działa aktywnie na różnych polach opozycji politycznej. Niektórzy z jej liderów przebywają na emigracji.

Vladimir KozlovLider partii ALGA!

Od 2007 r. lider największej opozycyjnej parti Alga!. Po wspieraniu strajkujących z Zhanaozen oskarżony m.in. o "próbę obalenia władzy". Skazany na 7 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz konfiskatę majątku.

Do dziedzictwa Demokratycznego Wyboru Kazachstanu odwołuje się powołana w 2005 r. niezarejestrowana partia Alga!, której lider, Vladimir Kozlov, skazany w 2012 r., odsiaduje wyrok 7,5 roku więzienia. W wyniku podziału w partii DWK, w 2002 r. wyłoniło się z niej centroprawicowe, probiznesowe ugrupowanie Ak Żoł, które zasiada dziś w parlamencie Republiki Kazachstanu jako część współpracującej z władzą tzw. koncesjonowanej opozycji.

 

Więcej o historii DWK w raporcie Fundacji Otwarty Dialog