Działalność publiczna Mukhtar Ablyazov
Mukhtar Ablyazov (16.05.1963) urodził się i wychował w wiosce w południowym regionie Kazachstanu - Gałkino. W 1980 roku dostał się na Ałmatyński Uniwersytet Państwowy. Na trzecim roku przeniósł się do Moskiewskiego Instytutu Inżynieryjno-Fizycznego (MIFI) na Katedrę Teoretycznej Fizyki Jądrowej, gdzie otrzymał stopień specjalisty. W 1990 r. rozpoczął studia doktoranckie w MIFI. W tym samym roku podjął decyzję o odejściu od nauki, aby zająć się działalnością gospodarczą.
-
O AUTORACHKto prowadzi stronę?
Serwis Mukhtar Ablyazov prowadzi Fundacja Otwarty Dialog. Treści publikowane na stronie są współtworzone przez członków rodziny Mukhtara Ablyazova.
więcej
W 1993 r. założył spółkę holdingową- Astana-Holding, zajmującą się m.in. produkcją soli (Artemsol), makaronu, czy sektorem bankowym (Astana-Holding-Bank) i motoryzacyjnym (Astana Motors). Ablyazov był prezesem Astana-Holding do 1997 r.
W lipcu 1997 r. Ablyazov został powołany przez prezydenta Nazarbayeva na stanowisko przewodniczącego Rady Nadzorczej państwowej spółki Kazakhstan Electricity Grid Operating Company (KEGOC), monopolisty w zakresie dostaw energii elektrycznej. KEGOC, pogrążony w głębokim kryzysie, pod przewodnictwem Ablyazova stał się rentowny, co stało się impulsem do przyszłych zasadniczych reform w sektorze energii elektrycznej.
W latach 1998-1999, jako Minister Energetyki, Przemysłu i Handlu RK Ablyazov rozwinął program reform, zalecając wprowadzanie metod rynkowych w gospodarce. Opowiedział się przeciwko protekcjonizmowi stosowanemu wobec spółek kontrolowanych przez funkcjonariuszy publicznych, przez co popadł w konflikt z prezydentem Nazarbayevem.
W 1998 r. Ablyazov utworzył fundusz inwestycyjny, który nabył od państwa 100% akcji banku TuranAlem (od 2008 BTA Bank) za kwotę 72 mln dolarów. Według Ablyazova, zięć prezydenta Nazarbayeva, Timur Kulibayev próbował uniemożliwić zakup banku. Ponadto Ablyazov oświadczył, że w 2000 r., inny zięć Nazarbayeva, Rakhat Aliyev zażądał przekazania części akcji TuranAlem banku w ręce członków rodziny Nazarbayeva.
W październiku 1999 r. rząd RK został rozwiązany, a Ablyazov postanowił powrócić do biznesu, uzasadniając swoją decyzję brakiem akceptacji dla polityki prowadzonej przez Nazarbayeva. Jednocześnie w 1999 r. wszczęto sprawę karną przeciwko Ablyazovovi, oskarżając go o nadużycie władzy podczas sprawowania funkcji ministra, malwersacje oraz ukrywanie dochodów. We wrześniu 2001 r. został aresztowany, jednak po krótkim czasie zwolniono go z aresztu. Przyczyną prześladowań Ablyazova była jego odmowa zajęcia stanowiska w nowym rządzie RK.
W listopadzie 2001 r. Ablyazov stał się jednym z organizatorów i przywódców ruchu Demokratyczny Wybór Kazachstanu (DWK). DWK został założony przez członków elit politycznych i gospodarczych o nastawieniu pro-biznesowym i reformatorskim. Choć na początku lat 2000 jej założyciele byli częścią systemu władzy, ich drogi z prezydentem Nazarbayevem rozeszły się: uważali, że za liberalizacją w gospodarce pójść powinny zmiany demokratyczne.
Po publicznym odcięciu się od politycznej linii Nazarbayeva, Ablyazov i założyciele DWK zostali narażeni na represje. Ablyazov oświadczył, że 23 stycznia 2002 r. odbył rozmowę z prezydentem Nazarbayevem, podczas której Nazarbayev zapowiedział wszczęcie spraw karnych przeciwko członkom DWK, którzy nie wycofają się z działalności w partii. Nazarbayev miał też zapowiedzieć przejęcie majątku Ablyazova w przypadku kontynuowania przez niego działalności politycznej.
27 marca 2002 r. Ablyazov został aresztowany przez agendę policji finansowej na podstawie oskarżenia o przekroczenie uprawnień służbowych w czasie sprawowania funkcji przewodniczącego państwowej spółki KEGOC (artykuł 307, część 3 „nadużycie urzędu” oraz artykuł 310, część 1 „nielegalne uczestnictwo w działalności gospodarczej”). W efekcie 18 lipca 2002 r. Sąd Najwyższy RK skazał Ablyazova na 6 lat pozbawienia wolności bez prawa odwołania się od wyroku. Międzynarodowi obserwatorzy z Human Rights Watch, Amnesty International oraz Parlamentu Europejskiego zwrócili uwagę, że postępowanie przeciwko Ablyazovovi prowadzono za zamkniętymi drzwiami, dopuszczając się licznych naruszeń. Podczas pobytu w więzieniu Ablyazov był wielokrotnie torturowany i bity, po zwolnieniu przez długi okres miał trudności z poruszaniem się. Jednocześnie Ablyazov zdążył przepisać prawie wszystkie udziały TuranAlem banku na swojego wspólnika Erjana Tatisheva, z reszty majątku został ograbiony podczas pobytu w więzieniu.
W kwietniu 2003 r. Mukhtar Ablyazov złożył wniosek o ułaskawienie, który został podpisany przez Nazarbayeva 13 maja 2003 r. Jednym z warunków zwolnienia była rezygnacja z prowadzenia działalności politycznej. Po wyjściu z więzienia Mukhtar Ablyazov złożył publiczne oświadczenie o zarzuceniu działalności w DWK i powtórnym powrocie do biznesu. W odpowiedzi na oświadczenie Ablyazova działacze DWK stwierdzili, że zarówno ubieganie się o ułaskawienie jak i rezygnacja z działalności politycznej były wynikiem nacisków władz Kazachstanu. Po zwolnieniu z więzienia Ablyazov opuścił Kazachstan i wyjechał do Moskwy, gdzie zaangażował się w działalność w branży deweloperskiej.
Samruk-Kazyna
- Fundusz majątkowy i spółka akcyjna, do której należy większość najważniejszych sektorów gospodarki Kazachstanu
- Państwo jest jedynym akcjonariuszem funduszu
- Funkcję Prezesa Zarządu pełnił były zięć Nazarbayeva, Timur Kulibayev
W grudniu 2004 r. Erjan Tatishev, prezes zarządu TuranAlem banku zmarł. Tuż przed śmiercią Tatishev odwiedził Ablyazova w Moskwie informując go o przekazaniu pod wpływem nacisku Nazarbayeva 9% akcji przedstawicielom prezydenta. Jednocześnie Nazarbayev wymusił na Tatishevie zobowiązanie do przekazania 25% udziałów banku.
20 maja 2005 r. odbyło się spotkanie Zarządu TuranAlem banku, gdzie podjęto decyzję o usunięciu urzędującego prezesa zarządu, Serika Ualiyeva i wyborze Mukhtara Ablyazova.
Ablyazov kierując bankiem w ciągu niespełna czterech lat zdołał osiągnąć pięciokrotny wzrost aktywów, dzięki czemu TuranAlem (od 2008 r. BTA) stał się jednym z największych prywatnych banków we Wspólnocie Niepodległych Państw.
W związku z kontynuowaniem działalności politycznej w 2009 r. Ablyazov ponownie popadł w niełaskę prezydenta Nazarbayeva. Ponadto sukces banku sprawił, że Nazarbayev oraz członkowie jego rodziny zaczęli domagać się 50% udziałów BTA. Ablyazov odrzucił ultimatum Nazarbayeva. Pod pretekstem walki z kryzysem sektora finansowego prezydent przystąpił do nacjonalizacji banku. 2 lutego 2009 r. Samruk-Kazyna, spółka należąca w całości do Kazachstanu, przejęła kontrolę nad bankiem. Ablyazov został zwolniony z funkcji Prezesa Zarządu i opuścił Kazachstan w obawie przed prześladowaniami.
Jednocześnie Prokuratura Generalna w Kazachstanie rozpoczęła postępowanie przeciwko byłym szefom BTA, w tym Ablyazovovi, oskarżając ich o przywłaszczenie mienia (art. 176 kk RK), sformowanie zorganizowanej grupy przestępczej (art. 235 kk RK) oraz legalizację nielegalnie nabytych środków (art. 193 kk RK). Według stanowiska Prokuratury Generalnej w okresie od 2005 do 2008 r. byli szefowie BTA przy pomocy podstawionych firm wyprowadzili z banku 6 mld dolarów. Sprawy karne zostały wszczęte także na Ukrainie i w Rosji. 12 top menedżerów BTA zostało skazanych na kary od 2 do 8 lat pozbawienia wolności, a za pozostałymi członkami kierownictwa, w tym Ablyazovem ogłoszono międzynarodowe listy gończe.
Wkrótce po opuszczeniu Kazachstanu, we wrześniu 2009 r. nowy zarząd BTA rozpoczął składanie pozwów przeciwko Ablyazovowi do Sądu Najwyższego Wielkiej Brytanii. Oskarżenia kierowane przez nowe kierownictwo BTA były powtórzeniem pozwów kierowanych przeciwko Ablyazovi w Kazachstanie.
Osman warning
- Ostrzeżenie o zagrożeniu życia i ryzyku zamachu na życie
- Najczęściej stosowane, gdy istnieje realne zagrożenie, ale brakuje wystarczających dowodów
29 stycznia 2011 r. Ablyazov otrzymał od londyńskiej policji „ostrzeżenie Osmana” (Osman warning), zawiadamiające o zagrożeniu zamachu na życie. Jednocześnie policja poinformowała go o braku możliwości zapewnienia Ablyazovovi i jego rodzinie kompleksowej ochrony. W lipcu 2011 r. Home Office (brytyjskie MSW) powołując się na polityczne motywy ścigania Ablyazova udzielił mu azylu.
W ramach toczącego się procesu w sierpniu 2009 r. sędzia William Blair podjął decyzję o zamrożeniu wszystkich aktywów Ablyazova. W 2011 r. BTA zarzuciło Ablyazovovi złamanie zarządzenia sędziego, nakazującego ujawnienie wszystkich aktywów. W lutym 2012 r. sędzia Nigel Teare skazał Ablyazova na 22 miesiące kary więzienia, uznając nieujawnienie w całości aktywów za przejaw braku szacunku wobec sądu. Ablyazov odmówił odbycia kary obawiając się, że pobyt w areszcie pozbawi go szansy obrony.
Pod koniec lutego 2012 r. bank BTA zwrócił się do sądu z wnioskiem o pozbawienie Ablyazova prawa do obrony bądź zgłoszenia się w celu odbycia kary. Sędzia przychylił się do wniosku. Mukhtar Ablyazov odwołał się do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, uznając angielski system sądownictwa za niezapewniający mu prawa do sprawiedliwego procesu.
Do końca lipca 2013 r. miejsce pobytu Ablyazova było nieznane.
31 lipca 2013 r. francuskie biuro Interpolu poinformowało, że na południu Francji, w miejscowości Mouans-Sartoux, policja zatrzymała Ablyazova na podstawie wniosku ukraińskich organów ścigania o ekstradycję. Pierwszego sierpnia w Aix-en-Provence odbyło się pierwsze posiedzenie sądu w sprawie Ablyazova, który od momentu zatrzymania przebywa w areszcie. Sąd dwukrotnie odrzucił wniosek Ablyazova o areszt domowy.
Pierwszą rozprawę w sprawie ekstradycji Ablyazova wyznaczono na 5 grudnia 2013 r., decyzją sądu przeniesiono ją jednak na 12 grudnia. Również podczas drugiego grudniowego terminu sąd nie podjął decyzji co do przekazania Ablyazova Ukrainie bądź Rosji. Po przesłuchaniach rozprawa została odroczona do 9 stycznia 2014 r. Na trzeciej rozprawie, która odbyła w zaplanowanym terminie, sąd pozytywnie rozpatrzył złożone wnioski, zezwalając na ekstradycję dysydenta Mukhtara Ablyazova. Jako preferencyjne miejsce ekstradycji wyznaczono Federację Rosyjską. Obrońcy dysydenta złożyli apelację od decyzji sądu.
W marcu ukraiński portal trust.ua opublikował dziennikarskie śledztwo dotyczące m.in. ukraińskiego wniosku o ekstradycję Mukhtara Ablyazova. Dziennikarze ujawnili szereg nieprawidłowości w tej sprawie m.in. ścisłą współpracę oficera Wydziału Śledczego Głównego Urzędu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z kancelarią prawną działającą na rzecz BTA Banku, wykorzystywanie sfabrykowanych dowodów czy też tajemnicze smsy wysyłane pomiędzy francuską prokurator, a adwokatami reprezentującymi Ukrainę.
9 kwietnia 2014 r. francuski Sąd Kasacyjny uchylił zgodę na ekstradycję Ablyazova i zadecydował, że proces ma rozpocząć się od nowa i ma być prowadzony w sądzie w Lyonie.
